L.p.

Temat

Problematyka

Ćwiczenia i zabawy

Pytania

1

Moja tożsamość – kim jestem ?

Problem samookreślenia,

świadomość siebie: własnego miejsca w rodzinie , grupie, środowisku rówieśniczym.

Problematyka tożsamości:

- co/kto ją buduje?

- jakie ma źródła?

- źródeł wiedzy o niej;

*Zad. nr 1: Dzieci rysują na koszulkach z jednej strony samych siebie.

Ja to znaczy kto?

O co pytamy w pytaniu: kim jestem ?

Czy to, kim jestem, to tylko mój wygląd, zainteresowania i to co lubię?

Czy to, kim jestem, to też moje zachowanie?

Skąd wiem, kim jestem ?

Od kogo się dowiaduję kim jestem ?

Co mi mówi, kim jestem ?

Co decyduje, kim jestem ?

Czy ktoś inny decyduje, kim jestem ?

Czy ja decyduję, kim jestem ?

O czym w sobie mogę decydować ?

(Czy mogę np. decydować o kolorze oczu ? Długości włosów ? Swoich zainteresowaniach?)

*Zad. Nr 2: Zabawa z chustą klanzy. Dzieci które mają niebieskie oczy zamieniają się miejscami; chłopcy zamieniają się miejscami, dzieci mające rodzeństwo zamieniają się miejscami; dzieci, dla których kredki są bardzo ważne...; dzieci, dla których rower jest bardzo ważny...; dzieci, dla których zwierzęta są bardzo ważne...; dzieci, dla których pomaganie mamie jest bardzo ważne... itp.

*Zad. Nr 3: Dzieci dobierają się w pary i w parze rysują na koszulce   kolegi lub koleżanki jego podobiznę.

Omówienie rysunków dzieci.

Czy to, co dla mnie ważne, jest częścią mnie ?

W jaki sposób to, co dla mnie ważne, jest częścią mnie ?

Czy mogę decydować o tym, co dla mnie ważne ?

Czy to, jak widzi mnie kolega, koleżanka, jest dla mnie ważne?

Czy ich „widzenie” ma na mnie wpływ?

Czy można widzieć innych to, czego w nich nie ma?

L. p.

Temat

Problematyka

Ćwiczenia i zabawy

Pytania

2

Komunikacja – porozumiewanie się.

Rozróżnianie sposobów komunikowania się: werbalnych i pozawerbalnych.

Ukazanie różnych wymiarów komunikacji (informacyjnego i budującego relacje międzyludzkie).

*Zad. Nr 1: Dzieci dobierają się w pary. Zadaniem jednego z dzieci jest narysowanie domku z dwoma oknami i słońca z rysunku, którego nie widzi. Rysunek natomiast widzi jego partner – który za zadanie ma poinstruowanie co do szczegółów malującego dziecka.  

*Zad. Nr 2: Dzieci w parach wykonują ćwiczenie. Jedno z dzieci zakrywa oczy, drugie rozgląda się po sali i przynosi przedmiot, który kładzie do rąk swemu  koledze z pary i prosi, by po dotyku zgadnął, jaki to przedmiot. Dzieci się wymieniają.

*Zad. Nr 2:  Bajka dla niesłyszących. Jedno dziecko siada na środku, pomocnik gimnazjalista pomaga, by nie słyszało i zakrywa delikatnie jego uszy; prowadzący gimnazjalista opowiada bajkę wyraźnie i przesadnie gestykulując. Po opowiastce dziecko ze środka mówi o swoich wrażeniach całej grupie, co zrozumiało, w jaki sposób.

*Zad. Nr 3: Pantomima – jedno dziecko w grupie wychodzi na środek i dostaje zadanie od prowadzącego, o którym wie tylko ono, np. „niesiesz ciężkie walizki, poproś kogoś o pomoc nie używając słów tylko gestów”; „łapiesz bańki mydlane, poproś o pomoc jedno z dzieci nie używając słów.”

Podsumowanie.

Czy łatwo się komunikować, kiedy nie widzimy  tego samego?

W jaki sposób możemy się porozumiewać, kiedy nie widzimy tego samego?

Jak możemy się dowiedzieć czegoś o przedmiotach, których nie widzimy?

Czego i w jaki sposób możemy dowiedzieć się o koledze, koleżance kiedy ich nie widzimy ?

O czym dowiedzieliśmy się ostatnio od kogoś innego, chociaż tego nie widzieliśmy? W jaki sposób?

Czego na pewno nie widzieliśmy, ale o tym wiemy? Skąd? (np. że mama nas kocha)

Czy możemy się porozumiewać, kiedy nie słyszymy ?

Czy łatwo się komunikować, kiedy nie słyszymy?

Co jest trudne w porozumiewaniu się, kiedy nie słyszymy?

Czy możemy się porozumiewać, kiedy nie mówimy?

Co pomagało nam w porozumiewaniu się, kiedy nie używaliśmy słów ?

Czy porozumiewanie się jest nam potrzebne?

Do czego jest nam potrzebne porozumiewanie się?

Jak –na ile sposobów – się porozumiewamy?

Co by było, gdybyśmy się nie porozumiewali?

Kiedy porozumiewanie się jest nieprzyjemne?

Kiedy porozumiewanie się jest przyjemne?

TYTUŁ

PROBLEMATYKA

ĆWICZENIA I ZABAWY

Bardzo

ważne

sprawy (1)

Wprowadzenie pojęcia „filozofia”.

Identyfikacja

i

eksplikacja

ważnych spraw

w życiu dzieci.

1.         Narracja wprowadzająca: W miejscu, gdzie się znajdujemy, zostało wyznaczone bardzo ważne spotkanie, w celu omówienia bardzo ważnych spraw. To spotkanie to Filozofia, a mali omawiacze bardzo ważnych spraw to Filozofisie. Czy Wy właśnie jesteście Filozofisiami i jesteście gotowi zabrać się za omawianie bardzo ważnych spraw?

2.         Zadania w parach: dzieci dobierają się w pary; jedno z nich zakłada sobie krawat Bardzo Ważnej Osoby; drugie ma mikrofon i, jako Rzecznik Bardzo Ważnej Osoby,  robi wywiad z partnerem; następnie zamieniają się rolami i atrybutami. W trakcie wywiadu jedno dziecko opowiada drugiemu o swojej bardzo ważnej sprawie. Następnie dzieci ilustrują bardzo ważne sprawy swoich partnerów.

3.         Siadamy w kółku – każde dziecko wychodzi na środek jako Bardzo Ważna Osoba, jego Rzecznik opowiada wszystkim o bardzo ważnej sprawie. Bardzo Ważna Osoba dopowiada – Jak chciałaby, aby zachowywali się inni, kiedy jest omawiana jej sprawa? Dlaczego to jest taka ważna sprawa?

Bardzo

ważne

sprawy (2)

Hierarchizacja i porządkowanie własnego doświadczenia ze względu na jego doniosłość.

Poszukiwanie kryteriów doniosłości.

Wyróżnienie czynnika

ogólnego (np. podobnych rzeczy pragniemy i się boimy)

oraz

jednostkowego

(ale zawsze związane są one z konkretnymi, niepowtarzalnymi osobami, okolicznościami)

w

doświadczeniu dzieci.

Wyróżnienie kategorii „sprawy wspólnej” oraz

„uczestnictwa”.

1.      Siadamy w kółku wraz z rysunkami swoich bardzo ważnych spraw, przypominamy sobie, co one przedstawiają. Rozmowa: Co to jest bardzo ważna sprawa? Co ją odróżnia od mniej ważnych spraw? Czy sprawa ważna może się zamienić w nieważną i odwrotnie? Czy nasze bardzo ważne sprawy są do siebie podobne czy różne?

2.      Dzieci kładą rysunki podobnych spraw razem na kupkę – szukamy kryteriów podobieństwa, ale też tego, co zawsze pozostaje jednostkowe (np. kilka osób martwi się pośpiechem swoich rodziców, ale w każdym przypadku „bohaterowie”, rodzice i dzieci są inni). Które ze spraw są smutne/przykre, a które wesołe radosne?

3.      Dzieci ze smutnymi sprawami poszukują razem jakiś przykładów radosnych spraw; dzieci z radosnymi – odwrotnie.

4.      Rozmowa: Czy mamy tylko jedną, czy wiele ważnych spraw? Czy inne dzieci przypomniały nam o jakiejś ważnej sprawie naszej, opowiadając o swojej? Czy nasze ważne sprawy są tylko nasze, czy też innych ludzi? – Dzieci wskazują albo dorysowują inne osoby do swoich rysunków bardzo ważnych spraw. - A czym się różni to, że mamy podobne ważne sprawy od tego, że mamy wspólną ważną sprawę? Czy Filozofisie mają jakąś wspólną ważną sprawę? Czy jeżeli mamy swoją wspólną ważną sprawę, to oznacza to, że każdy ma w niej taki sam udział? (Czy np. jeśli jedziemy z rodzicami na wakacje, to dzieci i rodzice robią tyle samo w ważnej sprawie?)

5.      Dzieci wspólnie – na jednym brystolu – rysują Wspólną Bardzo Ważną Sprawę Filozofisiów.

6.      Narracja podsumowująca: okazaliście się prawdziwymi Filozofisiami. W nagrodę otrzymujecie Odznaki Filozofisia. [Na kolejne spotkania dzieci przychodzą z Odznakami].

Mój

wymarzony

świat

(1)

Problematyka dokonywania wyborów                         w kontekście: *hierarchizowania rzeczy/zjawisk;

*dokonywania wyborów i hierarchizacji przez innych ludzi.

1.Zabawa w urządzanie swojego wymarzonego świata: brystol zostaje podzielony na tyle okienek, ile jest dzieci – dzieci losują numer okienka i w wylosowanym okienku urządzają swój wymarzony świat poprzez wybranie 5 elementów ze zbioru wycinków gazetowych oraz naklejek; ponadto jeden element dorysowują.

2.Dyskusja po zabawie: Czy urządzenie wymarzonego świata było zadaniem trudnym czy łatwym? Czy były rzeczy, które chciało wziąć kilka osób ze zbioru wycinków i naklejek? Co wtedy się działo, jak rozstrzygano konflikt?

Mój

wymarzony

świat (2)

Problematyka dokonywania wyborów

w kontekście: *hierarchizowania rzeczy/zjawisk;

*dokonywania wyborów i hierarchizacji przez innych ludzi.

1. Rozmowa – kontynuacja omawiania wymarzonych światów: Czy udało się stworzyć w pełni wymarzony świat, czy tylko trochę wymarzony świat (ze względu ilość elementów: wycinków i naklejek, wylosowane miejsce)? Co sprawia, że różne rzeczy stają się wymarzonym światem? Czy wymarzony świat to taki, w którym wszystko jest takie, jak chcemy, czy wystarczy, że przynajmniej część naszych pragnień się w nim spełnia? Czy prawdziwy świat może być/jest wymarzony? (co sprawia, że nie jest) Czy wymarzony świat jest na pewno lepszy od prawdziwego? Czy chciałbym w wymarzonym świecie żyć cały czas? Czy mój wymarzony świat może być równocześnie wymarzonym światem kogoś innego? Czy cały brystol to jest także wymarzony świat, czy raczej są na nim różne wymarzone światy?  Jak mógłby wyglądać świat, który byłby wymarzony dla wszystkich ludzi – czy jest możliwy? Czy w takim świecie każdy miałby swój wymarzony kawałek, czy cały świat byłby wymarzony światem dla każdego człowieka?
2. Dzieci odwiedzają swoje wymarzone światy.
3. Rozmowa: Czy w cudzych światach są rzeczy, które chciałbym mieć w swoim? Czy mój świat byłby bardziej wymarzony, gdybym mógł korzystać/odwiedzać cudze wymarzone światy a inni mogli mój? Czy lepiej, że mam obok wymarzone światy innych, czy wolałbym odciąć się ze swoim?
4. Okienka brystolu zostają oddzielone – dzieci swobodnie je przestawiają. Następnie ustalają reguły „wymiany” i „odwiedzin” między światami – klejącą taśmą łączą okienka, między którymi udało się ustalić takie reguły.
5. Rozmowa: Czy po przestawieniu światów i ustaleniu reguł mój świat stał się bardziej wymarzony? Czy wszystkie okienka razem tworzą teraz nasz wspólny wymarzony świat (jak ten nowy układ ma się do układu, kiedy okienka były jeszcze w jednym kawałku i bez reguł)?

Bardzo 

ważne

słowa

Językowy wymiar życia społecznego, w tym moralnego – identyfikacja słów istotnych w budowaniu relacji międzyludzkich.

Odróżnienie świata fantazji od świata realnego.

1. Przy powitaniu zwracam uwagę na to, że w dzisiejszym spotkaniu biorą udział goście, nieproszeni, których nie widać. Ale którzy wkrótce się ujawnią.
2. Siedzimy w kółko i „zbieramy” Bardzo Ważne Słowa (np. „dziękuję”, „kocham Cię”, „czy mogę?”) – propozycje przedszkolaków gimnazjaliści zapisują na dużych kartkach papieru.
3. Ujawniam, że na dzisiejsze zajęcia, poza mną i gimnazjalistami, przyszły jeszcze Koty Pożeracze Słów. Rozmawiamy o zwyczajnych kotkach – co one jedzą, jakie mają zwyczaje. Odróżniamy je od Kotów Pożeraczy Słów.
4. Dzieci w parach dostają po jednym Bardzo Ważnym Słowie oraz pasek z kilkoma naklejkami kotów. Mają dokleić „koty” do słów. Obserwujemy wszyscy, jak Kotom udało się zjeść kawałki Bardzo Ważnych Słów.
5. Rozmowa: Co by się stało, gdyby poszczególne słowa znikły? [analizujemy osobno sytuacje z każdym słowem: np. co znikłoby razem ze słowem „dziękuję”? – wdzięczność, po jakimś czasie ludzie by sobie przestali cokolwiek dawać itd.; w przypadku zniknięcia słów „czy mogę?” – niektórzy ludzie mogliby inne osoby i ich rzeczy uznać za swoją własność i nie szanowaliby ich, ale wykorzystywali; a kto by tak nie uznał, to stałby się bardzo samotny i mógł liczyć tylko na siebie] Czy przypominamy sobie, kiedy Koty podgryzały słowo „Filozofia”? (np. Kiedy Filozofisie biegają i biją się, zamiast omawiać bardzo ważne sprawy, albo pani się zdenerwowała i zaczęła krzyczeć). Czy chcielibyśmy mieszkać w świecie bez Bardzo Ważnych Słów? Jak by się w nim żyło?
6. Ratujemy słowa: trzymając się za ręce w kółku powtarzamy głośno wszystkie nasze Bardzo Ważne Słowa.

TYTUŁ

PROBLEMATYKA

ĆWICZENIA I ZABAWY

Jak

dobrze,

że

jestem.

Problem

samoakceptacji

i

budowania

pozytywnej samooceny.

1.         Na dużych kartkach brystolu gimnazjaliści obrysowują sylwetki dzieci i wpisują ich imiona. Następnie wszyscy się przedstawiają.

2.         Zabawa w „Zwierciadło”: za zasłoną umieszczamy lustro. Mówimy dzieciom, że wchodząc za zasłonę zobaczą kogoś wyjątkowego – miłego, dobrego, niepowtarzalnego. Umawiamy się, że nikomu nie powiedzą, kogo zobaczyły. Po wyjściu zza zasłony dzieci rysują na swoich sylwetkach portret tego kogoś niepowtarzalnego.

3.         W rozmowie z gimnazjalistami (i przy ich pomocy) dzieci nazywają swoje zalety i wpisują je obok swojej sylwetki.

4.         Rozmowa: Jakie mamy zalety? Czy to dobrze, że mamy zalety? Czy dobrze się czuję ze świadomością, że mam zalety (jestem dobry, życzliwy, pomocny itp.)? Czy każdy ma takie same zalety? Czy można nie lubić swoich zalet? Czy lepiej się czuję, gdy się lubię? Jak mogę się troszczyć o to, żeby siebie lubić?

5.         Zabawa ruchowa: stoimy w kręgu, rytmicznie się poruszamy, prowadzący wybiera jedną zaletę – wtedy jej „właściciele” podskakują i wykrzykują odpowiedni tekst (np. „jesteśmy mądrzy”) – aż do wyczerpania zalet.

Jak

dobrze,

że

jesteście.

Problem

akceptacji

i

pozytywnej oceny innych.

Definiowanie pojęć – pozytywnych

cech charakteru.

1.      Rozdajemy dzieciom brystole z ich sylwetkami i portretami. Prosimy, by przypomniały wszystkim, jakie zalety nazwały na poprzednich zajęciach.

2.      Rozdajemy dzieciom kolorowe symbole poszczególnych zalet (buźki, słoneczka, sowy itp.), prosimy, by je na swoich sylwetkach nakleiły. Rozmowa: Czy tylko my mamy zalety?  W czym jesteśmy do siebie podobni? Czy różnimy się                      w swoich zaletach (ilościowo/jakościowo)?

3.      Dzieci stają się Detektywami Zalet - zastanawiają się nad zaletami swoich kolegów / koleżanek i im także naklejają kolorowe znaczki.

4.      Rozmowa: Czy trudno jest widzieć cudze zalety? (Czy swoje łatwiej?) Czy przyjemnie jest znaleźć u innych zalety? Czy miło jest, jak inni znajdą zalety w nas? Co powinniśmy robić, aby zalet w nas i innych było jak najwięcej (np. czy powinniśmy być dla siebie mili, pomagać sobie, nie kłócić się)?

5.      Zabawa ruchowa: stoimy w kręgu, rytmicznie się poruszamy, prowadzący wybiera jedną zaletę – wtedy jej „właściciele” podskakują i wykrzykują odpowiedni tekst (np. „jesteśmy mądrzy”) – aż do wyczerpania zalet.

Jesteśmy,

więc...

Problem

oddziaływania

na innych

swoim zachowaniem.

Dostrzeganie konsekwencji

swoich działań.

Uczenie się

empatii oraz szacunku

wobec innych.

1.     Rozdanie sylwetek Przypomnienie zalet. Zabawa ruchowa z zaletami (jak wyżej).

2.     Rozmowa wstępna: wprowadzenie pojęcia „szacunek.” Do czego zazwyczaj odnosimy słowo szacunek (np. do zabawek, książek, rodziców)? Co oznacza w tych sytuacjach? Co się dzieje, kiedy komuś/czemuś nie okazujemy szacunku?

3.     Odgrywanie przez gimnazjalistów scenki, w której rodzeństwo wykonuje coś razem, raz współpracując, raz się kłócąc.

4.     Dzieci, po kolejnych fragmentach scenki, naklejają czarne i kolorowe znaczki, symbolizujące (odpowiednio: negatywne i pozytywne)samopoczucie bohaterów scenki.

5.     Rozmowa: W których miejscach scenki dzieci siebie szanowały, a w których nie? Jak się czuły wtedy? Jak ludzie okazują sobie szacunek (a jak nie okazują)? Czy można kogoś szanować i ranić? Jak można innych ranić? Czy czasami nie wiemy, że kogoś ranimy? Jak poznać, że kogoś zraniliśmy? Co się dzieje ze mną, kiedy kogoś ranię?

6.     Scenki odgrywane przez dzieci, w których „naprawiają” sytuacje z inscenizacji gimnazjalistów. Oderwanie czarnych znaczków.

Jak

dobrze,

że

każdy

jest

inny.

Zagadnienie różnorodności

ludzi

i

roli różnic

w

budowaniu

relacji

międzyludzkich.

1.     Zabawa: „witam wszystkich, którzy podobnie jak ja..(lubią lody, mają niebieskie oczy, nie lubią szpinaku itp.).”

2.     Rozmowa wstępna: W czym jesteśmy podobni, a w czym inni? Czym możemy się różnić? Kiedy różnice/podobieństwa pomagają, a kiedy przeszkadzają? Czy (i ewentualnie jakie) różnice między nami uniemożliwiają porozumienie i wzajemny szacunek? Co bardziej przeszkadza w porozumieniu – inny wygląd, czy inny język? Jak możemy temu przeciwdziałać?

3.   Gimnazjaliści czytają dzieciom bajkę „Smok Josh” (Diana Hsu, Smok Josh, w:  Diane Tillman, Diana Hsu : Wychowanie w duchu wartości. Wchodzenie w świat, WSiP, 2004).

4.   Rozmowa: Dlaczego Josh nie chciał zaprzyjaźnić się ze słoniem, lwem i królikiem? Czym się kierował? Czy miał rację? Jak postąpiły inne zwierzęta? Jak my powinniśmy postępować? Czy można odrzucać kogoś tylko dlatego, że jest inny?

5.   Zabawa – jesteśmy na małej łódce w czasie sztormu – współpracujemy i współdziałamy dla wspólnego dobra, niezależnie od różnic między nami.

6.   Zakończenie – gimnazjaliści piszą dzieciom na ich sylwetkach życzenia w różnych językach (Natalie Van Thielen po francusku, Gloria i Kelly po koreańsku, polscy uczniowie po polsku).

Jak

dobrze,

że

mogliśmy

być

razem.

Wartość

spotkania gimnazjalistów

i

 przedszkolaków

–

wzajemnie

uczymy się

od siebie

i

dajemy sobie

radość.

1. Zabawa w „lustra” – stajemy naprzeciwko siebie, naśladujemy swoje ruchy, jak byśmy byli lustrzanym odbiciem drugiej osoby. Gimnazjaliści, bawią się razem z dziećmi.
2. Wspólnie śpiewamy – Kelly uczy wszystkich koreańskiej piosenki o małym misiu, który ma okrągłe oczka i czarny nosek.
3. „Razem się bawimy, razem się uczymy” – prowadzone przez nauczycielkę biologii eksperymenty „ naukowe”:

-          Jak przejść przez bagno? ( dzieci razem z gimnazjalistami robią „bagno” z mąki ziemniaczanej i wody; zauważają, że „bagno” twardnieje, gdy jest uderzane, a jest bardzo miękkie, płynne, gdy dotykamy je łagodnie);

-          Jak włożyć jajko do butelki? ( dzieci próbują włożyć jajko do zimnej butelki, potem obserwują, jak „wchodzi” ono do butelki gorącej);

-          Jak zapalić wodę? ( dzieci obserwują eksperyment przeprowadzany przez nauczycielkę i gimnazjalistów)

4. „Jak uczą się nasi starsi koledzy?” ( gimnazjaliści wprowadzają dzieci na kilka lekcji w swojej szkole).
5. Wspólna zabawa chustą Klanzy ( wszyscy – dzieci, gimnazjaliści, nauczyciele – łapiemy za chustę, robimy „wzburzone morze”, przebiegamy pod nią, podrzucamy piłkę, gramy w „bilard”.
6. Pożegnanie, wręczenie zrobionych przez gimnazjalistów prezentów i dyplomów.