Wiktor Figiel

filozofia – komunikacja społeczna

specjalizacja nauczycielska

(2011)

Scenariusz lekcji

Temat : (Nie) ludzki świat zwierząt?

Czas realizacji  - 2h

Cel główny:

- ukazanie etycznego wymiaru relacji człowieka-zwierzę.

Cele szczegółowe:

Wiadomości:

- zapoznanie się z pojęciem antropocentryzmu i sposobami jego realizacji/praktykowania;

- zapoznanie się z podstawową kategorią prawa: podmiotem prawa;

- zapoznanie się z procesem powstawania ustaleń prawnych;

Umiejętności:

- analiza określonych praktyk społecznych z perspektywy etycznej/moralnej;

- umiejętność wyróżniania elementów antropocentryzmu w danych praktykach społecznych;

- umiejętność analizy problemu praw zwierząt z perspektywy filozoficznej i etycznej (ontologiczne i etyczne fundamenty podmiotowości);

- umiejętność rozwiązywania problemów związanych z przestrzeganiem praw zwierząt;

- umiejętność argumentowania;

Postawa:

- uświadomienie roli praktyk społecznych w procesie kreowania postawy względem zwierząt;

- uświadomienie wagi tworzenia i obrony praw zwierząt jako etycznej praktyki społecznej;

- uczestnictwo w dyskusji, kształcenie nieantropocentrycznych postaw względem zwierząt.

- dyskusja

- czytanie i analiza tekstu, materiału filmowego;

-  praca w grupach

Lekcja 

 (Nie)ludzki świat zwierząt?

 Postrzeganie zwierząt. Zwierzęta jako przedmiot.

 Przebieg zajęć:

1.      Zapoznanie uczniów z tematem i celami lekcji

2.      Wprowadzenie

Uczniowie czytają wspomnienie Ksenofanesa o Pitagorasie:

„Idąc ulicą, jak mówią, litował się Pitagoras

nad bitym bezlitośnie psem i przemówił w te słowa:

„Przestań go bić! Przyjaciela dusze

rozpoznałem w jego skowycie!”

(za: Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów”)

Uczniowie rysują przedstawioną scenę na kartce A4 (proszone są o wykorzystanie całej powierzchni, aby rysunki były dobrze widoczne). Nauczyciel zbiera wszystkie prace, nie oglądając ich.

Nauczyciel krótko przedstawia filozoficzny-etyczny aspekt osoby Pitagorasa, znanego głównie ze swoich osiągnięć w obszarze matematyki.

Nauczyciel prosi ochotnika o wylosowanie jednego rysunku. Uczniowie komentują rysunek, analizują sposób rysowania, kształty, szczegóły. Autor komentuje rysunek jako ostatni. Analiza moderowana, poruszenie kluczowych kwestii: „status” psa (domowy, bezpański), kto bije?, pojęcie „przyjaciela” odnośnie zwierzęcia – kryteria przyjaźni.

3.      Uczniowie wskazują miejsca, sytuacje, gdzie mogą „spotkać się” ze zwierzętami, w jakiejkolwiek postaci. Np. cyrk, ogród zoologiczny, sklep zoologiczny, laboratoria, sklep mięsny, farmy, reklamy, gazetki sklepowe, plakaty, park, schroniska, telewizja, odzież, etc.

4.      Uczniowie rozdzielają podane przykłady pod względem jakości doświadczenia – czy mamy do czynienia z realnym doświadczeniem i spotkaniem, czy jest to tylko obraz, instrumentalne wykorzystanie zwierząt jako symbolu – problematyczność filmu dokumentalnego.

5.      Nauczyciel wybiera kluczowe obszary kontaktu ze zwierzętami , które będą  analizowane w kontekście postrzegania i postawy względem zwierząt (lekcja 1.) oraz tworzenia praw zwierząt (lekcja 2.): cyrk, zoo, hodowla przemysłowa, media lub schroniska. Uczniowie wybierają dwa z nich.

6.      Uczniowie dokładnie opisują swoje doświadczenia lub domysły co do sposobu traktowania zwierząt w danym miejscu. (W przypadku farmy nauczyciel może opisać przebieg hodowli drobiu, świń lub bydła, ew. pokazać materiał filmowy). Nauczyciel dba, by opis był jak najbardziej dokładny – wskazuje jak największą ilość elementów wymagających opisu – np. konteksty, sceneria, bodźce zmysłowe, język, jakim się w danym miejscu mówi o zwierzętach (np. żargon, styl).

7.      Wyjaśnienie, czym są przedstawione opisy sytuacji – to praktyka społeczna.  Uznane i akceptowane sposoby organizacji życia zwierząt. Dzięki takiemu opisowi możemy wskazać elementy budujące nasze postrzeganie i umiejscowienie zwierząt w świecie ludzkim.

8.      Uczniowie zostają podzieleni na 4 grupy – Zoo, Cyrk, Farma, Schronisko (przykładowo).

W grupach wypełniają tabelę:

[Grupa]

9.      Tabele zostają omówione, uczniowie mogą uzupełniać tabele kolegów.

Kłopotem może okazać się rubryka ‘Przyczyny’ – jeśli tak, zostanie ona omówiona szerzej, nauczyciel może pokrótce omówić historię danej praktyki.

10.   Podsumowanie lekcji – wskazanie kategorii antropocentryzmu, związanych z tym pojęć - antropocentrycznej (dualistycznej) wizji świata, instrumentalnym/utylitarnym traktowaniem zwierząt.

Pytanie: Czy da się usunąć te praktyki społeczne? Jeśli nie, w jaki sposób uczynić je bardziej „zwierzęcymi”? – Jednym z rozwiązań są tzw. „Prawa zwierząt”, ale w tej lekcji skupiamy się na zmianie sposobu postrzegania zwierząt, co wiąże się z modyfikacją sposobu działania /praktyk społecznych.  Nauczyciel podaje przykład: czy Kosmici o większym IQ mogliby dla celów edukacyjnych zamknąć ludzi w klatkach? Jeśli nie byłoby wyjścia, ew. jest to fakt dokonany, to jak zmienić praktyki zwiedzania/organizacji (ludzkiego) Zoo?

* Ewentualny problem: paradoksalność wegetarianizmu – ewolucyjnie ludzie są zwierzętami wszystkożernymi. Co z tego wynika?

• « poprz.
• nast. »